“ดอกเข้าพรรษา” กับอานิสงส์ “ล้างเท้าพระ”

ประเพณีตักบาตรดอกไม้ ปัจจุบันได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นตักบาตรดอกเข้าพรรษา เพื่อให้เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดสระบุรี และเป็นอีกเทศกาลงานท่องเที่ยวทางวิถีวัฒนธรรมและประเพณีที่สำคัญของชาวจังหวัดสระบุรีเช่นกัน ที่จะได้มีโอกาสต้อนรับนักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติที่หลั่งไหลมาร่วมงานจำนวนมากในแต่ละปีไม่น้อยกว่า 1-2 แสนคน ในช่วงของการจัดงานดังกล่าว และที่สำคัญมีข้อมูลจากการลงพื้นที่สอบถามนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่ได้มีโอกาสมาร่วมพิธีตักบาตรดอกไม้ เปิดเผยว่า “วัดพระพุทธบาทและงานตักบาตรดอกไม้” เป็นหนึ่งในหลายสิบโปรแกรมสถานที่ท่องเที่ยว ที่ชาวต่างชาติบินข้ามน้ำข้ามทะเลมาเมืองไทยที่จะต้องไปร่วมงานให้ได้

ดอกเข้าพรรษาหรือดอกหงส์เหิน หนึ่งปีจะออกดอกเพียงครั้งเดียวเฉพาะในช่วงเทศกาลเข้าพรรษาเท่านั้นในเขตอำเภอพระพุทธบาท พบว่ามี 2 สกุล ได้แก่ สกุลกระเจียว มีดอกสีขาวหรือขาวอมชมพู และสกุลหงส์เหินดังกล่าวข้างต้น “ต้นหงส์เหิน” หรือ “ต้นเข้าพรรษา” เป็นไม้ล้มลุกมีลำต้นเป็นหัวประเภทเหง้าแบบมีรากสะสมอาหารคล้ายรากกระชาย ส่วนของลำต้นเหนือดินคือกาบใบที่เรียงตัวกันแน่น ลำต้นเป็นกลุ่มกอ สูงประมาณ 30-70 เซนติเมตร ส่วนดอกออกเป็นช่อ มีลักษณะอ่อนช้อยสวยงาม ยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร มีก้านดอกย่อยเรียงอยู่โดยรอบ ประกอบด้วยดอกจริง 1-3 ดอก มีสีเหลืองสดใสคล้ายรูปตัวหงส์กำลังเหินบิน มีกลีบประดับขนาดใหญ่ตามช่อโดยรอบจากโคนถึงปลาย

สมัยก่อนเมื่อถึงวันเข้าพรรษา คือวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี ชาวอำเภอพระพุทธบาทจะพากันไปเก็บดอกเข้าพรรษาตามไหล่เขาโพธิ์ลังกา หรือเขาสุวรรณบรรพต เทือกเขาวง และเขาพุกร่างในเขตอำเภอพระพุทธบาท นำมาจัดรวมกับธูปเทียนเพื่อตักบาตรถวายพระ ณ วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร อ.พระพุทธบาท จ.สระบุรี ซึ่งเป็นสถานที่ประดิษฐาน “รอยพระพุทธบาท” อันศักดิ์สิทธิ์ที่พุทธศาสนิกชนให้ความเคารพบูชา มีความเชื่อในคติว่าพระพุทธเจ้าได้ประทับรอยพระพุทธบาท หรือรอยเท้าข้างขวาไว้ ต่อมาถูกค้นพบในสมัยพระเจ้าทรงธรรม

พุทธศาสนิกชนชาวไทยและชาวต่างชาติมีความศรัทธาต่อรอยพระพุทธบาทมาก ว่ากันว่าหากใครมีโอกาสไปสักการะรอยพระพุทธบาทครบ 9 ครั้ง ผลบุญจะส่งให้ขึ้นสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ อันเนื่องจากปูชนียสถานแห่งนี้มีพุทธประวัติที่น่าเลื่อมใสและศรัทธา ตลอดจนเชื่อกันว่าเมื่อนำดอกเข้าพรรษามาตักบาตรพระสงฆ์ก็จะได้บุญกุศลแรง โดยทั่วไปนิยมตักบาตรพระสงฆ์ด้วยดอกเข้าพรรษาสีขาว เพราะหมายถึงความบริสุทธิ์แห่งพระพุทธศาสนา ดอกเข้าพรรษาสีเหลืองหมายถึง สีแห่งพระสงฆ์สาวกแห่งองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และดอกเข้าพรรษาสีม่วง ซึ่งเป็นสีที่หายากก็ยังเป็นกุศโลบายว่าหากมีความเพียรพยายามหาดอกเข้าพรรษาสีม่วงมาใส่บาตรยิ่งได้บุญมาก

วัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหาร อ.พระพุทธบาท จ.สระบุรี ได้จัดงานสืบทอดประเพณีวัฒนธรรมปฏิบัติทางพุทธศาสนามาช้านาน พร้อมจัดงานประเพณีตักบาตรดอกไม้หรือดอกเข้าพรรษา และล้างเท้าพระสงฆ์ถือเป็นพิธีกรรมอันควรปฏิบัติเมื่อได้มีโอกาสมาที่วัดแห่งนี้ โดยมีนายถาวร พรหมมีชัย ผวจ.สระบุรี นายเฉลิม วงษ์ไพร นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระบุรี ผู้แทนจากเทศบาลเมืองพระพุทธบาท ประชาสัมพันธ์จังหวัดสระบุรี พร้อมด้วยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ร่วมกันแถลงข่าวไปแล้วก่อนหน้านี้ เพื่อเร่งประชาสัมพันธ์งานประเพณีตักบาตรดอกไม้หรือตักบาตรดอกเข้าพรรษาในปีนี้

สำหรับบรรยากาศแถลงข่าวปีนี้ได้สร้างสีสันด้วยการให้ผู้ร่วมแถลงข่าวและผู้มาร่วมงานแต่งกายชุดประจำชาติของกลุ่มประเทศสมาชิกอาเซียน จึงทำให้ดูแปลกตาไปกว่าทุกปี ทั้งนี้สืบเนื่องจากองค์การบริหารส่วนจังหวัดสระบุรี ในฐานะหน่วยงานที่รับผิดชอบด้านการประชาสัมพันธ์งานประเพณีตักบาตรดอกไม้ปีนี้ ต้องการให้มีการส่งเสริมประเพณีวัฒนธรรมงานประเพณีตักบาตรดอกไม้ไปสู่ต่างประเทศมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะกลุ่มประเทศอาเซียนทั้ง 10 ประเทศ ในปี 2558 กลุ่มประเทศทั้งหมดก็จะรวมเป็นหนึ่ง ซึ่งจะต้องมีการส่งเสริมทางด้านประเพณีวัฒนธรรมทั้งของไทยและประเทศสมาชิก ซึ่งจะเป็นโอกาสอันดีที่จะให้มีการรณรงค์ประชาสัมพันธ์สถานที่ท่องเที่ยว ประเพณีวัฒนธรรม ของจังหวัดสระบุรีให้เป็นที่รู้จักแพร่หลายมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะประเพณีตักบาตรดอกไม้หรือดอกเข้าพรรษาและงานเทศกาลท่องเที่ยวทุ่งทานตะวัน ที่จะมีโอกาสดึงนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติเข้ามาเมืองไทย เป็นการสร้างเม็ดเงินและกระตุ้นเศรษฐกิจด้านการท่องเที่ยวได้มาก

งานประเพณีตักบาตรดอกไม้และถวายเทียนพรรษาพระราชทานของวัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี กำหนดจัดงานในระหว่างวันที่ 21-23 กรกฎาคม 2556 โดยกำหนดพิธีเปิดงานในวันที่ 21 กรกฎาคม 2556 เวลา 15.00 น. จัดให้มีขบวนพยุหยาตรา ขบวนเจ้าเมืองสระบุรี ขบวนรถบุปผชาติ ขบวนประเพณีวัฒนธรรมท้องถิ่นจาก 13 อำเภอ ขบวนเทียนพรรษาพระราชทาน และต่อด้วยพิธีตักบาตรดอกเข้าพรรษา

ในหลายปีที่ผ่านมาประชาชนและนักท่องเที่ยวที่ได้มีโอกาสมาร่วมพิธีตักบาตรดอกเข้าพรรษา จะขาดความรู้ความเข้าใจที่ถูกต้องหลังจากใส่บาตรดอกไม้และขาดความต่อเนื่องในพิธีล้างเท้าพระสงฆ์ ทางด้านพระธรรมปิฎก เจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทราชวรมหาวิหารและเจ้าคณะจังหวัดสระบุรี ได้กล่าวแนะนำต่อพุทธศาสนิกชนทั่วไปว่า หลังจากพระสงฆ์รับบิณฑบาตดอกเข้าพรรษาแล้วจะเดินเป็นทิวแถวขึ้นทางบันไดนาคและนำดอกเข้าพรรษาไปสักการะวันทา “รอยพระพุทธบาท” ภายในพระมณฑป แต่ระหว่างทางที่พระสงฆ์เดินลงจากพระมณฑปเพื่อไปสักการะพระเจดีย์จุฬามณี และพระเจดีย์มหาธาตุองค์ใหญ่ พุทธศาสนิกชนจะนำน้ำสะอาดมาล้างเท้าพระสงฆ์ เชื่อว่าเป็นการชำระบาปของตนเอง จากนั้นพระสงฆ์ก็จะนำดอกเข้าพรรษาเข้าไปภายในพระอุโบสถประกอบพิธีสวดอธิษฐานเข้าพรรษาด้วย

ประเพณีตักบาตรดอกไม้หรือตักบาตรเข้าพรรษา กล่าวขานกันจนเป็นคำร่ำลือถึงประเพณีที่เกิดจากความศรัทธาแรงกล้าเป็นคลื่นแห่งพุทธศาสนิกชนที่หลั่งไหลมาร่วมตักบาตรดอกไม้จนเป็นเรือนหมื่นเรือนแสนเพื่อนำดอกไม้ไปกราบสักการะรอยพระพุทธบาทและถวายเป็นพุทธบูชาแห่งองค์สัมมาสัมพุทธเจ้า และพิธีการที่สำคัญคือ พิธีล้างเท้าพระสงฆ์ เชื่อว่าเป็นการชำระบาปและสิ่งไม่ดีออกไป สิ่งนี้จึงไม่ควรละเลยต่อพิธีปฏิบัติหลังใส่บาตรดอกเข้าพรรษาแล้ว

สำหรับการจัดพิธีตักบาตรดอกเข้าพรรษา กำหนดวันละ 2 รอบ ยกเว้นวันที่ 21 กรกฎาคม ที่มีเพียงรอบเดียวคือรอบ 15.00 น. ที่จะมีพิธีเปิดงานก่อน จากนั้นจึงจะเป็นการตักบาตรดอกไม้ ส่วนวันที่ 22-23 กรกฎาคม จะมีรอบ 09.00 น. และรอบ 15.00 น.

หลายคนที่พลาดหวังไม่ได้มาร่วมพิธีตักบาตรดอกเข้าพรรษาที่วัดพระพุทธบาทฯ ที่จังหวัดสระบุรีเมื่อปีที่แล้วคงจะนึกเสียดาย แต่สำหรับปีนี้คงต้องเตรียมตัวให้พร้อมนะครับที่จะมาร่วมงานบุญหนึ่งเดียวในโลกอีกครั้ง ในงานประเพณีตักบาตรดอกเข้าพรรษาและล้างเท้าพระสงฆ์ อันจะเป็นการสั่งสมผลบุญได้มหาศาล อันเนื่องจากปูชนียสถานแห่งนี้มีพุทธประวัติที่น่าเลื่อมใส ส่วนใครที่พอมีเวลาว่างสัก 2-3 ชั่วโมง ก็ไปหาของอร่อยๆ รับประทานก่อนกลับบ้าน มีร้านอาหารให้เลือกมากมาย ว่ากันว่าอยากกินของอร่อยของดีมาที่สระบุรีไม่ผิดหวัง พร้อมกับเลือกซื้อสินค้า สิ่งของที่ระลึก ของฝากติดไม้ติดมือกลับบ้านด้วยก็ดี…ชาวจังหวัดสระบุรีพร้อมเป็นเจ้าบ้านที่ดีคอยต้อนรับครับ

ธวัชชัย โพธาราม-สมยศ พิมมะศร/สระบุรี

วันที่ 18/07/2556 เวลา 6:36 น.